Otizm, yaygınlığı Türkiye’de ve dünyada gittikçe artan ve bazı öngörülere göre 2050 yılına kadar yaygınlık düzeyi her doğan iki çocuktan birinde gözlemlenecek olan yaygın gelişim bozukluğudur.
Otistik birey kime denir ve otistik bireyin özellikleri nelerdir?
Otistik birey; sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılığı erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu özellikleri nedeniyle özel eğitime ihtiyacı olan bireyleri kapsamaktadır.
Bu yaygın gelişim bozukluğunun görülme sıklığı erkek çocuklarda fazla ve seviyesi hafif vakalar olarak görülmekte, kız çocuklarında ise vaka sayısı az ve ağır vakalar gözlemlenmektedir.
Otistik bireylerde gözlemlenen yetersizlikler genel olarak; çevresi ile olan sosyal etkileşiminde sınırlılık, iletişim, dil ve kendini ifade etme becerisinde sınırlılık ve sıra dışı davranış örüntüleri oluşturma bu bireylerde gözlemlenen genel sınırlılıklardır.
Otizm ile mücadelede en önemli nokta erken tanılama ve ailelerin bilinçlendirilmesidir. Bebeğin doğumunun ilk aylarında otizm tanısı konulan bireylerin erken tedavi sürecine girmesi ile gelişim bozukluğunun düzeyine göre çok büyük ilerleme sağlanmakta, hatta yok denecek kadar azaltılabilmekte ve yaşamına normal bireyler gibi devam edebilmektedir. Eğer tedavide geç kalınırsa otistik davranışlar, bireyin yaşamı boyunca devam eder ve geri dönüşü bir daha mümkün olmaz.
Otistik Bireylerde Gözlemlenen Davranışlar:
1- Sosyal etkileşim konusunda yetersizlik.
2- Akranları ile işbirliği içerisinde oyun etkinliği gerçekleştirememe.
3- Empati kurmada yetersizlik.
4- Göz teması kurmaktan kaçınma.
5- Jest ve mimikler gibi sözel olmayan ifadeleri anlayamama.
6- Zamirleri doğru ve yerinde kullanamama. ‘’Otistik bireyin adı Ahmet ise su içmek istediğinde ‘’Ben susadım.’’ Yerine ‘’Ahmet susadı.’’ İfadesini kullanır.
7- Çevresinde oluşan önemsiz ve küçük değişikler sonucu stres altında kalma.
8- Günlük rutinleri alışkanlık haline getirme. Rutinleri bozulunca öfke nöbetleri geçirme. Odasında yatağının yerinin değişmesi sonucu öfkelenmesi buna örnektir.
9- Sürekli olarak aynı hareketi sergileme. Otistik bireyin saatlerce kendi etrafında dönmesi yaygın gözlemlenen davranışlar arasındadır.
10- Yabancılara veya sıra dışı yeni durumlara sosyal korkular geliştirme.
Bu davranışlar otistik bireylerde en çok rastlanan davranışlar arasındadır. Otizm ile mücadelede aileler çocuklarının bebeklik döneminde çok iyi gözlem yapmalıdır. Bu dönem içerisinde bebek:
Anne ve babası ile göz teması kurmuyorsa
Adı ile seslenildiğinde tepki vermiyorsa
Duygu belirtileri göstermiyorsa
Anne ve babanın duygu belirtilerine karşılık vermiyorsa
Dışarıdan gelen sesler ilgisini çekmiyorsa
bu davranışların birini veya birkaçını birden sergiliyorsa, ailenin hiç zaman kaybetmeden bir uzmana danışması ve uzmanın görüşlerini alması otizmi minimum seviyeye indirgemenin ilk adımı olacaktır.
